Ιστορία της Ελιάς

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το ακριβές μέρος όπου η ελαιόδενδρο βρέθηκε για πρώτη φορά, είναι η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Ο πρώτος ελαιοκαλλιέργεια στον κόσμο έγινε στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στην Κρήτη. Αυτό συνέβη γύρω στο 3500 π.Χ. κατά την Πρωτομινωική περίοδο. Την περίοδο αυτή η ελιά ήταν σε πιο άγρια μορφή από το δέντρο που γνωρίζουμε σήμερα. Μετά το 2000 π.Χ. η καλλιέργεια της ελιάς στην Κρήτη έγινε πιο έντονη και συστηματική, παίζοντας τον σημαντικότερο ρόλο στην οικονομία του νησιού. Από την Κρήτη ξεκίνησε η πρώτη εξαγωγή ελαιολάδου, όχι μόνο στην ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και στη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία.

Ιστορία του ελαιολάδου

Σύντομα η καλλιέργεια εξαπλώθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και η ελιά και το ευλογημένο προϊόν της, το ελαιόλαδο, έγιναν συνώνυμα με την ελληνική διατροφή στο πέρασμα των αιώνων. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός (1600-1150 π.Χ.) ακολούθησε τον Μινωικό στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η παραγωγή ελαιολάδου ήταν πολύ σημαντική για την οικονομία αυτής της κοινωνίας. Η αποκρυπτογράφηση της γραφής «Γραμμική Β» έφερε στο φως πολύτιμες πληροφορίες για την παραγωγή, το εμπόριο και την εξαγωγή ελαιολάδου στη μυκηναϊκή Ελλάδα, όπως μπορούμε να δούμε στα ανακτορικά αρχεία των Μυκηνών και της Πύλου.

Τον 6ο π.Χ. αιώνα, ο Σόλων, ο μεγάλος Αθηναίος νομοθέτης, συνέταξε τον πρώτο νόμο για την προστασία της ελιάς με εξαίρεση την ανεξέλεγκτη υλοτόμηση. Η ελιά ήταν σύμβολο στην αρχαία Ελλάδα και το ελαιόλαδο χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για την πολύτιμη αξία της διατροφική αξία, αλλά επίσης και για ιατρικούς σκοπούς. Μεταξύ 7ου και 3ου αιώνα π.Χ. αρχαίοι φιλόσοφοι, γιατροί και ιστορικοί ανέλαβαν τη βοτανική ταξινόμηση της ελιάς και αναφέρθηκαν στην θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιολάδου. Αυτή η γνώση είναι που «ανακαλύφθηκε ξανά» σήμερα καθώς οι σύγχρονοι επιστήμονες βρίσκουν νέα στοιχεία γιατί η μεσογειακή διατροφή είναι τόσο υγιεινή.

Κατά τους βυζαντινούς χρόνους τα πράγματα δεν άλλαξαν. Η παραγωγή ελαιολάδου στα ελληνικά εδάφη ήταν σημαντική λόγω του τεράστιου μεγέθους της αυτοκρατορίας. Η ίδια η αυτοκρατορία αποτελούσε σχεδόν τις μισές περιοχές παραγωγής στον τότε γνωστό κόσμο και το προϊόν εξαγόταν σε όλο τον κόσμο.

Ο Ιπποκράτης και άλλοι αρχαίοι γιατροί χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για τη θεραπεία ασθενειών.

Η παραγωγή ελιάς και ελαιολάδου στην Ελλάδα

Η ελαιοκαλλιέργεια στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει 87.21% δενδρωδών καλλιεργειών. Η Ελλάδα είναι η τρίτη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Παγκοσμίως, η Ελλάδα είναι πρώτη στην παραγωγή μαύρων ελιών και τρίτη στην παραγωγή ελαιολάδου. Στην επικράτειά της καλλιεργούνται περισσότερα από 132 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, από τα οποία παράγονται περίπου 350.000 τόνοι ελαιολάδου ετησίως, εκ των οποίων τα 82% ανήκουν στην κατηγορία έξτρα παρθένου. Επίσης, καλλιεργούνται περίπου 21 εκατομμύρια δέντρα για την παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς.

Η παραγωγή ελιάς και ελαιόλαδου στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη, η ελαιοκαλλιέργεια γίνεται στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Γαλλία, Αλβανία, Κροατία και Ελλάδα). Η Ισπανία είναι την τελευταία δεκαετία η πρώτη ελαιοπαραγωγική χώρα στον κόσμο με 200.000.000 ελαιόδεντρα, ακολουθούμενη από την Ιταλία με 185.000.000 ελαιόδεντρα και την Ελλάδα με 133.000.000 ελαιόδεντρα.

Η παραγωγή ελιάς και ελαιόλαδου παγκοσμίως

Η ελιά είναι ένα ιστορικό φυτό και η καλλιέργειά της γίνεται εδώ και πολλούς αιώνες τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου. Σήμερα και στις πέντε ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αμερική, Αφρική και Ωκεανία) συναντάμε ελαιώνες. Η Ευρώπη με περίπου 500 εκατομμύρια δέντρα έχει περισσότερα από τα ¾ της παγκόσμιας παραγωγής, ακολουθούμενη από την Ασία (Ιράν, Κίνα, Ν. Αραβία, Ινδία, Ιαπωνία, Πακιστάν και Ιράκ) με 13%, Αφρική (Νότια Αφρική) με 8% και η Αμερική (ΗΠΑ, Αργεντινή, Μεξικό, Βραζιλία, Περού, Ουρουγουάη και Χιλή) με 31ΤΡ3Τ. Στην Ωκεανία (Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία) ξεκίνησε πρόσφατα η φύτευση ελαιόδεντρων. Σε πειραματικό στάδιο βρίσκεται η εγκατάσταση ελαιόδεντρων στις χώρες της Ινδίας, της Ιαπωνίας, της Κορέας και του Πακιστάν, ενώ σε Κίνα, Ν. Ζηλανδία, Βραζιλία και Ν. Αραβία ξεκίνησε πρόσφατα η φύτευση ελιάς. Παραδοσιακές χώρες ελαιοκαλλιέργειας εκτός από τις ευρωπαϊκές είναι οι ΗΠΑ, η Αργεντινή, η Χιλή, το Ιράν και το Ιράκ.